Yer: Menteşe / MUĞLA
Yıl: 2013 – 2014
Tür: Kamu
Tescil Durumu: Tescilli
Orjinal Kullanım: Okul
Önerilen Kullanım: Okul
İşveren: Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Proje Alanı: 11515 m²
İşin Kapsamı: Mimari Çizim
Proje Ekibi:
Meral OĞUZ BOL – Y.Mimar
Murat Erdal DERE – Y.Mimar
Fulya POLAT – Y.Mimar
İsmail Kemal BOL – Elektrik Elektronik Mühendisi
Mustafa Özgür KESKEN – Restorasyon Teknikeri
Demet Yağmur KINALI – Restorasyon Teknikeri
Sevim YÜRÜDEN – Restorasyon Teknikeri
Çağlar Emre KEÇECİ – Restorasyon Teknikeri
MUĞLA KIZ TEKNİK VE MESLEK LİSESİ
Muğla ili, Menteşe ilçesi, 27 pafta, 770 ada, 1 parselde bulunan tescilli eski eser yapı, projeye başlanılan tarihlerde Muğla Kız Teknik ve Meslek Lisesi olarak kullanılmaktaydı. İlk kez 15.6.1981 tarih ve 1274 sayılı karar eki olarak tecil fişi onaylanmış yapının daha sonra 8.7.1998 tarih ve 7887 sayılı karar ile 9 olan envanter no.su, 232 olarak değişmiştir. Tescil fişinden edinilen bilgiye göre yapı, II. Mahmut zamanında yapıldığı söylenen kışlanın, mutasarrıf Müştak Lütfü Bey zamanında esaslı bir onarımı sonucu bugünkü halini almıştır. 1922’de idadi lise, 1925’te ortaokul, 1954’de yine lise olarak kullanılan yapının 1959’da adı Turgut Reis olmuştur. Daha sonraları Ticaret lisesi, Cumhuriyet Orta okulu, Kültür Müdürlüğü ve kütüphane olarak kullanılmıştır.
Yerel bir tarihçi olan Zekai Eroğlu’nun 1939 basımlı Muğla Tarihi kitabında 1914 ve 1920’de iki dönem mutasarrıflık yapmış Müştak Bey’den bahsedilmektedir.(Eroğlu 1939:136) Bu da yapının kışladan liseye değiştirilme tarihinin 1914-1920 tarihleri arasında olduğunu önermektedir. Ayrıca Eroğlu kitabında yapıya Muğla orta okulu demekte ve fotoğraflarla da o dönemki durumunu sunmaktadır. Özellikle kitabın 150.ci sayfasında bulunan, önemli bir Kuva-yi Milliye figürü olan Yörük Ali Efe ve arkadaşlarının yapının ana giriş mermer basamakları üzerinde gösteren fotoğraf; yapının kurtuluş savaşı döneminde de önemli olaylara tanıklık ettiğini ve bu nedenle önemli bir tarihi belge değerine sahip olduğunu düşündürtmektedir. Yine Eroğlu kitabında şöyle demektedir.
İdadi mektebi 1916 tarihinde Sultaniye kalbedilmiş ve Aydın-Muğla şosesi üzerinde ve Muğlanın medhalinde yapılmış olan büyük binaya nakledilmiştir. 1922 de Lise adını almış ve 1925 tarihinde Orta mektebe çevrilmiştir. 1 Eylül 1926 tarihinden itibaren de Orta kısımlarla birleşik ilk kısımlar kaldırılarak üç sınıflı bir Orta mektep haline konulmuştur. (Eroğlu 1939:154)
Yapının yapılış yılı, mimari detaylandırılması, cephe ve kütle karakteri dikkate alındığında birinci ulusal mimarlık dönemi özellikleri taşıdığı düşünülebilir. Yapı, özellikle kütle ve cephe karakteri bakımından benzer dönem yapılarına örnek Ankara’daki Adliye sarayı (1925-26), Gazi ve Latife okulları (1924-26) ve Maliye Vekaleti (1925) binalarına benzetilebilir.
Önemli tarihi olaylara tanıklığıyla tarihi bir değere sahip yapı, yine önemli bir mimari akıma dair özellikleri nedeniyle de sanatsal ve mimari açıdan çok değerlidir. Muğla kentinin önemli prestij aks ve bölgelerine yakınlığı, ölçeği ve anıtsallığı ile yapı Muğla kenti için önemli bir prestij yapısıdır. Kullanılabilir açık ve kapalı mekanlarıyla yapı önemli bir ekonomilk değere de sahiptir. Ayrıca yapı okul yapısına dönüştürülmesiyle birlikte devamlı yoğun kullanılmış; buna rağmen genel gabari, plan ve cephe düzeni bakımından görece yüksek korunmuşluk seviyesini muhafaza edebilmiştir. Bu denli değerli yapı, orijinaline uygun olarak korunarak yeni nesillere aktarılmalıdır.
11515 m² alana sahip yapı parseli, kuzeydoğusunda Recai Güreli caddesi; kuzeybatısında Bademlik sokak; güneybatı ve güneydoğusunda ise komşu yapı parselleriyle çevrilidir. Özellikle Recai Güreli Caddesi şehrin Aydın / İzmir tarafından girişini şehir merkezine bağlayan bir yol olması bakımından, kent ölçeğinde çok önemli bir akstır. Rölövesi alınan tescilli yapı, parselin kuzeyinde kalmaktadır. Parselin güneyine doğru sonradan eklenti yeni okul yapıları bulunmaktadır. Parselin iki adet kuzeyde, bir adet de batıda girişi bulunmaktadır.
Rölövesi alınan yapı, eğimli bir araziye oturtulmuş olup; ön cepheden bakıldığında zemin+1.kat ile iki katlı, arka cepheden bakıldığında ise bodrum+2 kat ile üç katlı olarak algılanmaktadır. Simetrik uzun dikdörtgen planlı olan yapının uzun ön cephesi kuzeydoğuya bakmaktadır. Ön ve arka cepheler uzun cephede monotonluğu azaltmak, yapıya ölçek verip anıtsallık hissini arttırmak maksadıyla ileri ve geri çekilmiş kütle artikülasyonlarıyla tasarlanmıştır. Yan cepheler bu bağlamda daha sadedir. Arka cephede tanımlı bir kat özelliğinde olan bodrum, ön cepheye yaklaşıldıkça kullanılmayan bir subasman boşluğu karakterini kazanır. Yapı kapalı alanı, bodrum katta 722 m², zemin katta 1203 m², 1. katta ise 1110 m² ile toplamda 3035 m²’dir. Yapı halihazırda güneydoğu ve güneybatı cephelerinde bulunan kapılardan giriş almaktadır. Kuzeydoğu cephesindeki (ön cephe) orijinal giriş kapısı şu an için kullanılmamaktadır.
Yapının orijinal ön cephesi kuzeydoğu cephesidir. Simetrik tasarlanmış bu cephe içeri dışarı taşan kütle artikülasyonu ile 7 bölüme ayrılmıştır. Cephenin ortasında ana giriş kapısını bulunduran bölüm ile cephe bitişine işaret eden sağ ve sol bitiş bölümleri, genel bina kütlesinden yükseltilerek vurgulanmıştır. Cephedeki tüm artikülasyon bölümleri, dikey süsleme öğeleriyle, katlar ise yine yatay süslü bir silmeyle birbirinden ayrılmıştır. Zemin kat pencereleri kemer+söveli bir tasarıma sahipken üst kat pencereleri çerçeveli dikdörtgen bir tasarıma sahiptir. Pencereler her iki katta da yatay bir silme ile birbirine bağlanmıştır. Zemin katta pencere üst kotlarına yakın bir kotta; pencere ritmini takip eden yuvarlak süslemeler dikkati çekmektedir. Her iki kattaki pencerelerin hemen hepsinin ahşap doğramaları çift cam yeni ahşap doğramalar ile değişmiştir. Özellikle zemin kat pencerelerinin hemen hepsinin taş denizlikleri ciddi malzeme kaybına uğramıştır. Zemin altında, arkasında subasman varlığına işaret eden havalandırma pencereleri vardır. Üst katlar pencere ritmininde tasarlanmış bu havalandırma pencerelerinin bazıları zaman içinde kapatılmıştır. Cephenin orta aksı oldukça süslü giriş kapılarını bulundurur. Arsa kotundan yukarda olan bu kapılara mermer bir merdiven ile ulaşılmaktadır. Bu merdivenlerin basamakları zaman içinde farklı oturmalar göstererek birbirinden ayrılmaya başlamıştır. Giriş kapıları ortada büyük bir çift kanat ahşap kapı ve bunun iki yanında daha küçük yine çift kanat ahşap kapılar olarak tasarlanmıştır. Kemerli bu kapıların üstünde kitabe bulunmaktadır. Kitabe ve kapıları bulunduran bu orta bölüm zemin kat boyunca mermer kaplamadır. Cephenin kalan kısmı sıva üstü boyalıdır. Sonradan yapılan bir tamir sıvası özelliğinde olan bu sıvanın çatlayarak açıldığı bazı bölümlerden altta kiremit rengi bir boya seçilmektedir. Cephe çatıya yaklaşırken geniş saçaklarla bitirilmiş; bu saçaklar ise duvarlarda taş parçalar üzerine oturan geometrik ahşap eliböğründeler ile desteklenmiştir.
Yapının ön cepheye göre sağ yan cephesi; ön cephede görüldüğü gibi ileri geri çekilmiş kütle bölümlerinden oluşmaz; bu bağlamda çok daha iki boyutludur. Fakat bu cephe de dikey süsleme elemanlarıyla 3 bölüme ayrılmıştır. Yanlardaki bölümler, ortadaki bölümlere göre daha yüksektir. Bu bölümlerde, zemin altında bazıları kapatılmış havalandırma pencereleri, zemin katında kemer+taş söveli pencereler, 1. Katta ise söveli dikdörtgen pencereler bulunmaktadır. Pencereler sadece üst katta yatay bir silme ile birbirine bağlanmıştır. Yan bölümlere göre daha alçak orta bölüm, zemin katta yan bahçeye bakan bir balkon bulundurur. Bu balkonun zemin kaplama malzemesi ve duvar sıvasındaki kayıplar nedeniyle yapısal bütünlüğü bozulmaya başlamıştır. Orta bölümün zemin katı yanlarda sivri, ortada basık kemerli açıklıklardan oluşmaktadır. Orijinal tasarımda bu açıklıklardan balkona çıkış olması mantıklıdır. Fakat haliahazır durumda bu açıklıkların pencere doğraması olarak değiştirilmiş doğramaları bu çıkışa müsaade etmemektedir. Orijinal açıklıkların pencere yerine kapı olması daha mümkündür. Orta bölümün üst katı da üç açıklıkla tasarlanmıştır. Boyut olarak alt kata benzeyen bu açıklıkların geometrik tasarımları zemin katın tersine ortada sivri kemerli açıklık; yanlarda ise basık kemerli açıklıklar şeklindedir. Bu açıklıkların herhangi bir balkona çıkmadıkları kabul edilirse orijinal doğramalarının pencere özelliği göstermesi muhtemeldir. Bu pencerelerin soldan iki tanesinin önünde ahşap korkuluk vardır. Tüm cephede taş süslemeler hariç sıva görülürken, orta bölümün üst katında sıvasız çıplak taş örgü duvar bulunması düşündürücüdür. Bu cephede de katlar bir silme ile ayrılmıştır. Silmeler ve dikey süslemeler de ön cepheye oranla çok daha basittir ki bu durum dönemin mimari seçimlerine bağlanabilir. (ön cephenin daha yoğun detaylandırılarak yan cephelerin daha basit tasarlanması gibi). Cephede görülen sıvanın sonradan yapılan bir tamir sıvası olması muhtemeldir. Bu sıvanın çatlayarak açıldığı bazı bölümlerden altta kiremit rengi bir boya seçilmektedir. Cephedeki taş denizlik, söve, lento ve kemer elemanları yer yer ciddi malzeme bozulmasına uğramıştır. Cephe çatıya yaklaşırken geniş ahşap saçaklarla bitirilmiş; bu saçaklar ise duvarlarda taş ve ahşap parçalar üzerine oturan geometrik ahşap eliböğründeler ile desteklenmiştir. Bu cephedeki pencere doğramalarının da hemen hepsinin yeni doğrama ile değiştirildiği söylenebilir.
Tüm cephede taş süslemeler hariç sıva görülürken, orta bölümün üst katında sıvasız çıplak taş örgü duvar bulunması düşündürücüdür. Bu cephede de katlar bir silme ile ayrılmıştır. Silmeler ve dikey süslemeler de ön cepheye oranla çok daha basittir ki bu durum dönemin mimari seçimlerine bağlanabilir.(ön cephenin daha yoğun detaylandırılarak yan cephelerin daha basit tasarlanması gibi). Cephede görülen sıvanın sonradan yapılan bir tamir sıvası olması muhtemeldir. Bu sıvanın çatlayarak açıldığı bazı bölümlerden altta kiremit rengi bir boya seçilmektedir. Dikkatli bakıldığında cephenin sol bölümünün zemin katı parçasında sivri kemerli pencerelerin üst kotlarını ortalayan birinci ve yine soldaki pencerenin solunda kalan ikinci bir yuvarlak iz görülür. Bu izler, orijinal tasarımda yan cephelerde de ön cephede olduğu gibi yaklaşık olarak zemin kat pencerelerinin üst kotlarına yakın konmuş, pencere ritmini takip eden yuvarlak süsleme elemanlarının olduğuna kanıttır. Cephedeki taş denizlik, söve, lento ve kemer elemanları yer yer ciddi malzeme bozulmasına uğramıştır. Cephe çatıya yaklaşırken geniş ahşap saçaklarla bitirilmiş; bu saçaklar ise duvarlarda taş ve ahşap parçalar üzerine oturan geometrik ahşap eliböğründeler ile desteklenmiştir. Bu cephedeki pencere doğramalarının da hemen hepsinin yeni doğrama ile değiştirildiği söylenebilir.
Yapının arka cephesi karakterindedir. Bu cepheden yapı, bahçe girişi almaktadır. Cephe tasarımı bakımından ön cepheye çok benzer fakat eğime oturan yapı ön cepheden iki katlı gibi algılanırken, bu cepheden üç katlı olarak algılanmaktadır. Simetrik tasarlanmış bu cephe içeri dışarı taşan kütle artikülasyonu ile ön cephe gibi 7 bölüme ayrılmıştır. Cephenin ortasında bahçe giriş kapısını bulunduran bölüm ile cephe bitişine işaret eden sağ ve sol bitiş bölümleri, genel bina kütlesinden yükseltilerek vurgulanmıştır. Cephedeki tüm artikülasyon bölümleri, dikey süsleme öğeleriyle, katlar ise yine yatay silmelerle birbirinden ayrılmıştır. Bu dikey ve yatay bölümleme elemanları ön cepheye nazaran çok daha basit tasarlanmıştır. Bu özelliği bakımından arka cephe, yan cephelere daha çok benzemektedir. Zemin kat pencereleri tüm yapıda olduğu gibi kemer+söveli bir tasarıma sahipken üst kat pencereleri söveli dikdörtgen bir tasarıma sahiptir. Pencereler ön cephenin aksine sadece en üst katta yatay bir silme ile birbirine bağlanmıştır. Cephedeki taş denizlik, söve, lento ve kemer elemanları yer yer ciddi malzeme bozulmasına uğramıştır. Zemin altında, yapının oturduğu eğimden kazanılan bir bodrum katı vardır. Bu kat yapının zemin ve 1. katına nazaran oldukça alçaktır. Bu kat cephesi kapı ve pencere açıklıkları da üst kat pencere ritmine uyumlu biçimde tasarlanmıştır. Sadece boyut bakımından gerek pencereler gerekse de kapılar çok daha küçüktür. Cephenin orta bölümü bahçe kapısını bulundurur. Arsa kotundan yukarda olan bu kapıya merdivenle ulaşılmaktadır. Bu merdiven yeni malzeme ile yenilenmiş durumdadır. Basık kemerli giriş kapısının iki yanında sivri kemerli pencereler bulunur. Bu kapının bulunduğu orta bölümün üst katında ortada daha büyük boyutlu sivri kemerli bir pencere ile bu pencerenin iki yanında daha küçük basık kemerli pencereler bulunmaktadır. Cephenin taş süsleme elemanlarından arta kalan kısmı tümüyle sıva üstü boyalıdır. Sonradan yapılan bir tamir sıvası özelliğinde olan bu sıvanın çatlayarak açıldığı bazı bölümlerden altta kiremit rengi bir boya seçilmektedir. Bahçe kotuna yaklaşılan kotlarda sıvalı duvar yerini kaba yontu subasman duvarına bırakmaktadır. Cephedeki hemen hemen tüm açıklıkların doğramalarının yenilendiği söylenebilir. Cephe çatıya yaklaşırken geniş ahşap saçaklarla bitirilmiş; bu saçaklar ise duvarlarda taş parçalar üzerine oturan geometrik ahşap eliböğründeler ile desteklenmiştir.
Yapı arka cephede tanımlı kullanılabilir bir bodrum katı iken ön cepheye yaklaşıldıkça orijinalinde kullanılmayan bir subasman boşluğuna dönüşen bir yükselti katı üzerine oturur. Bu katın üzerinde zemin kat, onun da üzerinde 1. kat vardır. Yapı zemin ve 1. katları plan bakımından oldukça benzerdir. Bu katlar, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzun; kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda ise kısa plansal kolları bulunan haçsal bir orta mekanın (koridorun) etrafında sıralanmış sınıflar şeklinde tasarlanmıştır. Zemin kat koridoru kısa kolu kuzeydoğu tarafında yapının orijinal ana girişini oluştururken; güneybatı tarafında ise iç merdiven ve arka bahçe girişini bulundurur.
Yer: Menteşe / MUĞLA
Yıl: 2013 – 2014
Tür: Kamu
Tescil Durumu: Tescilli
Orjinal Kullanım: Okul
Önerilen Kullanım: Okul
İşveren: Muğla İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Proje Alanı: 11515 m²
İşin Kapsamı: Mimari Çizim
Proje Ekibi:
Meral OĞUZ BOL – Y.Mimar
Murat Erdal DERE – Y.Mimar
Fulya POLAT – Y.Mimar
İsmail Kemal BOL – Elektrik Elektronik Mühendisi
Mustafa Özgür KESKEN – Restorasyon Teknikeri
Demet Yağmur KINALI – Restorasyon Teknikeri
Sevim YÜRÜDEN – Restorasyon Teknikeri
Çağlar Emre KEÇECİ – Restorasyon Teknikeri
ÖNCESİ
Güneybatı Cephesi
Yapının yapılış yılı, mimari detaylandırılması, cephe ve kütle karakteri dikkate alındığında birinci ulusal mimarlık dönemi özellikleri taşıdığı düşünülebilir. Önemli tarihi olaylara tanıklığıyla tarihi bir değere sahip yapı, yine önemli bir mimari akıma dair özellikleri nedeniyle de sanatsal ve mimari açıdan çok değerlidir. Muğla kentinin önemli prestij aks ve bölgelerine yakınlığı, ölçeği ve anıtsallığı ile yapı Muğla kenti için önemli bir prestij yapısıdır. Kullanılabilir açık ve kapalı mekanlarıyla yapı önemli bir ekonomilk değere de sahiptir. Ayrıca yapı okul yapısına dönüştürülmesiyle birlikte devamlı yoğun kullanılmış; buna rağmen genel gabari, plan ve cephe düzeni bakımından görece yüksek korunmuşluk seviyesini muhafaza edebilmiştir. Bu denli değerli yapı, orijinaline uygun olarak korunarak yeni nesillere aktarılmalıdır.
Doğu Kösesi
Yapı, eğimli bir araziye oturtulmuş olup; ön cepheden bakıldığında zemin+1.kat ile iki katlı, arka cepheden bakıldığında ise bodrum+2 kat ile üç katlı olarak algılanmaktadır. Simetrik uzun dikdörtgen planlı olan yapının uzun ön cephesi kuzeydoğuya bakmaktadır. Ön ve arka cepheler uzun cephede monotonluğu azaltmak, yapıya ölçek verip anıtsallık hissini arttırmak maksadıyla ileri ve geri çekilmiş kütle artikülasyonlarıyla tasarlanmıştır. Yan cepheler bu bağlamda daha sadedir. Arka cephede tanımlı bir kat özelliğinde olan bodrum, ön cepheye yaklaşıldıkça kullanılmayan bir subasman boşluğu karakterini kazanmaktadır.
Üst Kat Koridoru
Katlar, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzun; kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda ise kısa plansal kolları bulunan haçsal bir orta mekanın (koridorun) etrafında sıralanmış sınıflar şeklinde tasarlanmıştır. Zemin kat koridoru kısa kolu kuzeydoğu tarafında yapının orijinal ana girişini oluştururken; güneybatı tarafında ise iç merdiven ve arka bahçe girişini bulundurur.
Güneydoğu Cephesi
Cephe karakteri bakımından kuzey batı cephesine benzemektedir. Bu cephe de dikey süsleme elemanlarıyla 3 bölüme ayrılmıştır. Yanlardaki bölümler, ortadaki bölümlere göre daha yüksektir. Yan bölümlere göre daha alçak orta bölüm, zemin katta yan bahçeye açılan bir giriş bulundurur. Bu girişe duvara dayalı biçimde sonradan Koruma Kuruluna Sunulup onaylanmış proje ile, bir engelli rampası eklenmiştir.
Kuzeydoğu Cephesi
Yapının orijinal ön cephesi kuzeydoğu cephesidir. Simetrik tasarlanmış bu cephe içeri dışarı taşan kütle artikülasyonu ile 7 bölüme ayrılmıştır. Cephenin ortasında ana giriş kapısını bulunduran bölüm ile cephe bitişine işaret eden sağ ve sol bitiş bölümleri, genel bina kütlesinden yükseltilerek vurgulanmıştır.
Koridor Tavan Kaplaması
Zemin ve üst kat koridor kollarının haçvari kesiştiği orta bölüm tavanları oldukça yetkin tasarım ve işçiliğe sahip ahşap kaplamadır. Bu kare bölümler ahşap kaplama kirişlerle taşınmaktadır. Kirişlerin duvara ulaştığı noktalardan mekan zeminine kadar duvardan kabartma şeklinde çıkan profilli dikey elemanlar dikkati çekmektedir.